Wanneer je de essentie van het Oude Testament wil weergeven in een notendop kan je best gebruik maken van die bijzondere kist die Mozes op Gods vraag liet maken. Die kist illustreert niet enkel wezenlijke kenmerken van Gods persoonlijkheid, maar ook de wijze waarop God de verstoorde relatie met de mens wil herstellen. Maar om de mens te kunnen ontmoeten, moet God zich op een onvoorstelbare wijze verkleinen, vertragen, vereenvoudigen, verzwakken...
Stel je eens voor wat je zou moeten doen om een bliksemschicht zo in te perken dat hij dienst doet als stroomtoevoer om je smartphone op te laden. Of dat zijn verblindend licht gebruikt wordt als nachtlampje in de kinderkamer. En wat je zou moeten doen om het geluid van de blikseminslag te reduceren tot een zacht getokkel op het raam? Dat is een hopeloze opdracht want het contrast is te groot: zoveel energie is voor de mens onbeheersbaar!
Tot hier de inleiding. Maar wat weten we nu over die patch, die informatiecampagne en miniaturisatie? Om dat uit te leggen keren we 3500 jaar terug in de tijd. We zitten dan volop in het Oude Testament, en gaan op bezoek bij Mozes.
Dat eerste gedeelte van de Bijbel wordt vandaag door velen als mythe afgedaan. Soms wordt het ook door christenen stiefmoederlijk behandeld. Men probeert dan, net als bij het lezen van een handleiding, tijd te winnen door achteraan het boek te starten. Zo kan je ook het Oude Testament terzijde laten, misschien omdat je niet zoveel begrijpt van al die rituelen.
De constructie van de kist en het heiligdom wordt voorafgegaan door een inleiding, waarin Jahweh aan het woord is. Drie aspecten uit deze tekst verdienen bijzondere aandacht. Het eerste aspect is: “Vraag de Israëlieten Mij geschenken te geven”.
Dat waren ze niet gewoon. Tot twee jaar daarvoor werkten zij als slaven mee aan de constructie van immense Egyptische bouwwerken. Maar in deze tekst is er geen sprake van dwangarbeid of van verplichte bijdragen, maar van crowdfunding- vrijwillige geschenken - waardoor velen enthousiast tonen dat ze willen delen in Gods initiatief.
Het risico dat God niet au sérieux wordt genomen, brengt ons bij de derde tekst: “houd je daar nauwkeurig aan”. Waarom moeten de gedetailleerde instructies die later volgen omtrent Gods woonplaats, zo precies worden opgevolgd? Zelfs al verkleint Hij zich en schermt Hij zich af, een ontmoeting met Hem die verder gaat dan het delen van gedachten en gevoelens, blijft toch riskant, zoals hierna zal blijken. Omdat wij in onze tijd God op een andere wijze ervaren, denken we daar te licht over. Maar die tabernakel illustreert niet enkel nabijheid, maar ook afstand ...
Wat weten we nog meer over de omgeving van die kist, en over de kist zelf? De ark moest geplaatst worden in het tweede gedeelte van de tabernakel - een demonteerbaar gebouwtje dat leek op een tent, maar ook op een prefab. Dat tweede gedeelte van dat heiligdom noemen we het allerheiligste.
Die mobiele tempel bevatte mooie voorwerpen en prachtig versierde gordijnen, maar daar was niet veel van te zien want rondom was een afsluiting van meer dan 2 m hoog. Bovendien was de toegang tot dat terrein, en zeker tot die tent, streng gereglementeerd:
De kist was gemaakt van duurzaam acaciahout, bekleed met goud. Maar op die kist lag een verzoendeksel of een verzoeningsplaat van massief goud met daarop twee gouden engelen. Dat deksel was dus het meest waardevolle voorwerp. Het is kostbaarder dan de kist en heeft, zoals we straks zullen zien, ook een zelfstandige waarde.
Wat is de betekenis van dat deksel? In een keuken is een deksel van een kooppot slechts bijkomstig. Je kan een kookpot gebruiken zonder deksel. ...
De afstand overbruggen tussen een volmaakte God en een zondige mensheid lijkt dus een hopeloze zaak. Hoe kan je die hoogspanningsschakelaar bedienen zonder kortsluiting te veroorzaken? Hoe kan het tot een ontmoeting komen?
Het is duidelijk dat de mens het nooit zelf kan goedmaken. Hij kan de schakelaar niet bedienen. God zal dus zelf met een antwoord moeten komen! Hoe Hij dat doet, blijkt uit de verzoeningsplaat. Die biedt het antwoord op het persoonlijk faillissement van elk mens en het bankroet van de menselijke beschaving.
De tien geboden en de rituelen rond de kist maken deel uit van een rechtsorde die zoveel strenger is dan onze rechtsorde. Maar, ook al is er van permissiviteit geen sprake, de beoordeling is zoveel milder indien Gods antwoord wordt geaccepteerd. Wie aanvaardt dat Jezus zijn zonden uitwist, wordt vrijgesproken. Hij wordt familielid van God en mag later bij Hem gaan wonen. Dat is wat Jezus beloofde aan een misdadiger die naast Hem gekruisigd werd.