Hoe God de menselijke pasvorm aannam

Superman

De Bijbelse bewering dat Jezus niet op de klassieke wijze werd verwekt, wordt door weinigen nog geloofd. Was Jozef dan toch de biologische vader? Of heeft hij zich ontfermd over een tienermeisje dat ongewild zwanger werd van een onbekende? 

Maar als de wonderlijke verhalen over Jezus kloppen, dan moet Hij toch van goddelijke oorsprong zijn. Een bovennatuurlijke verwekking is dan de meest logische manier om de wereld te betreden, wanneer God de mensheid wil bezoeken. Logischer in elk geval dan een entrée in de stijl van Superman. Dit mag blijken uit navolgend uittreksel uit de biografie van Jezus, vanaf zijn verwekking tot aan de start van zijn publiek optreden. 



een familienaam had het kindje niet

Alles begon 2000 jaar geleden met de mededeling "De heilige Geest zal over je komen en de kracht van de Allerhoogste zal je als een schaduw bedekken. Daarom zal het kind dat geboren wordt, heilig worden genoemd en Zoon van God." (Lucas 1:35).   
Een complete verrassing was dat niet, want het Joodse volk verwachtte de komst van een door God gezonden "Messias". Dat woord betekent de gezalfde of diegene die met reukwerk overgoten wordt.  Zoiets gebeurde natuurlijk niet met Jan en alleman, wel bijvoorbeeld met wie als koning werd aangesteld.  Vele profeten hadden die Messias al aangekondigd en de profeet Jesaja had hem ook omschreven als Emmanuël of "God met ons". 
Circa negen maanden later werd een jongetje van directe goddelijke afkomst geboren. De moeder was door Gods Geest zelf bevrucht - een unicum in de geschiedenis van de mensheid. In de mythes vind je zoiets misschien wel terug, maar geen andere historische figuur waar ook ter wereld heeft die pretentie.
Het kindje kreeg de naam Yeshua (Hebreeuws) of Jezus (Grieks) - je kon toen best tweetalig zijn want Grieks was de voertaal in Romeinse Rijk. Yeshua was een betekenisvolle naam want hij beduidde "God redt". Een familienaam had het kindje niet - die werd pas in de middeleeuwen uitgevonden. Je mag Hem natuurlijk wel Jezus Van Nazareth noemen.  De volwassen Jezus werd door velen herkend als de beloofde Messias of Christus (Grieks), vandaar Yeshua Ha Mashiach of Jezus Christus. 
Babygezichtje
een jongetje van directe goddelijke afkomst

God verkoos de normale weg

Natuurlijk had het ook anders gekund: God kon als een Superman - half god, half mens - de oversteek maken van de hemel naar de aarde. Maar dan was Hij niet echt mens geworden zoals wij. Neen, God verkoos – voor zover als mogelijk – de normale weg: Jezus werd geboren zoals jij en ik, groeide op als kind, werd een tiener en volwassene. Net als ieder kind, leerde Hij zich te schikken naar anderen. Hij gehoorzaamde Jozef en Maria, maar bovenal zijn echte Vader. Hij leerde hoe Hij als mens met die onzichtbare Vader kon spreken en deed vervolgens ook wat Vader vroeg, zelfs wanneer dit ten koste ging van zijn eigen leven. Hij was "gehoorzaam tot in de dood" (Filippenzen 2:8).

Die bijzondere verwekking is slechts aannemelijk indien je uitgaat van een kader – een gods- en mensbeeld – dat zo'n ontmoeting mogelijk maakt. Incarnatie in een mensenlichaam vereist een God die niet gericht is op zichzelf, en dus getypeerd kan worden met Johannes' woorden "God is liefde". Bovendien kan incarnatie slechts wanneer God en mens voldoende lijken op elkaar. Ook aan die voorwaarde is voldaan want lang vóór die bijzondere geboorte werd in het boek Genesis al geschreven dat de mens gemaakt is naar Gods beeld en gelijkenis. 

Aangezien God en mens tot op zekere hoogte compatibel zijn, kan God de menselijke pasvorm aannemen. En dat die incarnatie dan niet gebeurt via een UFO die een alien dropt, maar wel via kunstmatige inseminatie, zou voor de moderne mens zelfs makkelijk te aanvaarden moeten zijn. Hetgeen toen gebeurde blijft natuurlijk een mysterie want Lucas vermeldt slechts de aankondiging van de bijzondere verwekking. Is Jezus als "tweede Adam" een niet-erfelijk-belaste ongeschonden mens? Dit verder uitspitten botst op de grenzen van Gods privacy en heeft geen toegevoegde waarde.
Berichtje: geen toegang
het botst op de grenzen van Gods privacy

de atypische volwassen Jezus

Natuurlijk mag de lezer zo'n uitzonderlijke bewering of pretentie - verwekking door Gods toedoen - niet zonder slag of stoot aanvaarden. Maar wat aanvankelijk onzinnig lijkt, wordt geloofwaardig wanneer we de al even atypische volwassen Jezus, leren kennen. Geloofwaardig is het juiste woord, want het (h)erkennen van Gods werk vergt geloof, en niet enkel een verstandelijk inzicht. 

Meestal leren we Jezus eerst verstandelijk kennen: we zien hoe onvergelijkbaar Hij wel was, want elke passage opnieuw wordt het gewoon-menselijke doorbroken. "Wie is Hij toch, dat zelfs de wind en het meer Hem gehoorzamen?" (Marcus 4:41) vragen zijn tijdgenoten zich af. 

Wanneer we dieper in de Bijbel graven, zien we een rode draad doorheen de geschiedenis, want die bijzondere geboorte kent natuurlijk een voorgeschiedenis en een vervolg... er zit logica in Gods omgang met de mensheid. Jezus verwijst naar die voorgeschiedenis, wanneer Hij de Schriften aanhaalt: "Daarna verklaarde hij hun wat er in al de Schriften over Hem geschreven stond, en hij begon bij Mozes en de Profeten". (Lucas 24:27).

boekenwijsheid, aangevuld met persoonlijke ervaring

Opdat de incarnatie geloofwaardig wordt, moet de boekenwijsheid worden aangevuld met een persoonlijke godservaring, en bevestigd worden door een intrede van het geloof in de realiteit van elke dag. 

Eens God duidelijk (h)erkend, worden sommige zaken op hun kop gezet en wordt het moeilijk te geloven dat Hij niét een keertje bij die verwarde mensheid langs zou komen, al was het om uit te leggen, hoe Hij het had bedoeld. Menswording is natuurlijk de beste methode voor God om zichzelf te openbaren en misvattingen recht zetten. Anders geldt de kritiek "De beste stuurlui staan aan wal!".  Door te leven als mens kan God in de praktijk illustreren hoe de mens behoort te leven in relatie tot zijn God en tot zijn medemens.

Maar dat argument is slechts van secundaire orde, want Jezus ziet niet zijn levensstijl, maar wel zijn sterven als zijn basisopdracht. Dat is op het eerste gezicht zeer vreemd, want hoe kan iemands ondergang een doel op zich worden? Die tragedie is inderdaad bepalend voor de toekomst van de mensheid. Elders wordt dit centrale thema van het christelijk geloof uitvoerig uitgelegd (zie "Het slachtoffer, de dader en de vriend").
Boekenstapel
boekenwijsheid moet bevestigd worden

een tiener die enkele dagen als "vermist" werd opgegeven

Die unieke vooraf aan Maria aangekondigde actie leidde tot de geboorte van een unieke Zoon. Nog maar net geboren, geniet die kleine jongen al bijzondere aandacht. In positieve zin, want aan het kraambed staan bezoekers die van hogerhand werden geïnformeerd omtrent een geboorte van een kind met een unieke roeping. In negatieve zin, want Herodes ziet in dat weerloos wichtje een concurrent, die uit de weg geruimd moest worden. Herodes was niet aan zijn proefstuk toe: hij liet ook zijn echtgenote, schoonmoeder en drie zonen vermoorden. Maar het kindje ontsnapt, door een nachtelijke vlucht naar Egypte, aan het bloedbad. Daarna is er een stilte van bijna 30 jaar, slechts onderbroken door een anekdote omtrent een tiener die enkele dagen als "vermist" werd opgegeven.

"Pas na drie dagen vonden ze Hem in de tempel; Hij zat er midden tussen de rabbi’s, luisterde naar hen en stelde hun vragen. Allen die Hem hoorden, stonden versteld van zijn inzicht en zijn antwoorden. Toen ze Hem daar zagen, waren ze zeer ontdaan. Zijn moeder zei: "Kind, hoe kon je ons dit aandoen? Wat waren je vader en ik ongerust toen we je kwijt waren." Hij zei tegen hen: "Waarom hebben jullie mij gezocht? Wisten jullie niet dat ik bij mijn Vader moest zijn?" Maar zij begrepen deze uitspraak niet. Hij ging met hen mee naar Nazaret, en schikte zich naar hen. 

Zijn moeder bewaarde alles in haar hart. Jezus werd een wijs en volwassen man, die steeds meer in de gunst kwam bij God en de mensen." (Lucas 2: 46 - 52)

Als twaalfjarige is Jezus zich duidelijk bewust van zijn bijzondere afkomst: Hij kent zijn echte Vader. De tempel is het huis van zijn Vader en zijn gesprekken met de schriftgeleerden illustreren zijn briljante inzichten. Gods Geest woont in die jongen! 
Jezus en de schriftgeleerden
De twaalfjarige Jezus in de tempel (Max Lieberman)

Hij heeft het allemaal moeten leren

De Bijbel leert ons dat die Mensenzoon, net als ieder mens, het allemaal heeft moeten leren. Jezus was dus niet vanaf zijn geboorte toegerust met een overlevingskit, bevattend alle wijsheid en kracht, nodig voor zijn verdere leven – Hij bezat geen toverdrank. Neen, de opgroeiende Jezus heeft rondgekeken en naar de volwassenen geluisterd. Hij heeft zich verdiept in de Schriften en vastgesteld dat Vader zich bij voorkeur op die wijze openbaart. Leren van vorige generaties, was Hem niet te min: via de symboliek en de rituelen van het Oude Verbond werd al aangekondigd wat er met de Messias zou gebeuren. En wanneer het fout ging, klonk de aanklacht van de profeten. Jezus zag hoe zijn komst was voorbereid – laatst nog door Johannes de Doper. De tijd was er nu rijp voor! Sommigen zouden Hem herkennen en aan zijn missie meewerken.  En dank zij de "Pax Romana" kon het nieuws omtrent Gods entrée in deze wereld ook buiten de landsgrenzen worden doorverteld. 

Jezus richtte zijn handelen naar hetgeen de profeten eeuwen voordien hadden gezegd. Soms doet Hij iets "opdat de Schrift vervuld zou worden" – niet om zo de joodse geschiedenis te behoeden voor contradicties, wel omdat de stem van de Vader weerklinkt doorheen de voorgeschiedenis. Ook dit illustreert Jezus' bescheidenheid en menselijkheid, en zijn bereidheid om dat te doen wat Vader van Hem wou.

Met een grote openheid om bij te leren, heeft Hij alles geobserveerd en de analogie ontdekt tussen de werking van de natuur en hoe de mens behoort te leven. Zijn conclusies waren juist, want zijn zicht werd nooit gehinderd door onzuivere motieven. Hij had geen andere agenda, dan die van zijn Vader. Dertig jaar lang heeft Hij kennis en inzicht verworven in alles en nog wat, en met eigen ogen gezien wat er mis ging, en waarom. Jezus toont aan dat de mens zo is toegerust, dat hij de waarheid kan leren kennen, en echt contact kan hebben met de Vader! Natuurlijk gebeurt dat slechts dank zij hulp van bovenuit. Die ondersteuning door Gods Geest wordt trouwens beloofd aan ieder die zich daar naar uitstrekt.

Jezus kreeg het niet zomaar in de schoot geworpen. Vóór de start van zijn publieke optreden, was er nog die intensieve retraite met gebed en vasten, 40 dagen lang. En ook nadien trok Jezus zich geregeld terug. Hij stond op vóór dag en dauw om tijd te reserveren voor exclusieve omgang met zijn Vader.
Vincent van Gogh - de zaaier
een analogie tussen de werking van de natuur en hoe de mens behoort te leven (Vincent van Gogh - de zaaier)

is er een betere weg?

De conclusie komt nu toe aan de lezer. Stel dat er een God is, die contact met mensen zoekt, is er dan een betere weg om mensen te bereiken, dan zelf mens te worden? Is er een betere weg om mens te worden, dan beroep te doen op de vrijwillige medewerking van een vrouw die deze God genegen is?  

Wat de Bijbel leert over de menswording van Jezus is helemaal niet absurd, integendeel!