De Bijbel: Fake News?

een wereldbeeld met pieken
een wereldbeeld met pieken

 

Onlangs las ik in een online krant dat van fake news van alle tijden is, kijk maar eens naar de verhalen over Jezus’ verwekking, zijn wonderen, zijn opstanding... allemaal fake news!

 

Die confronterende uitspraak illustreert hoe de wereld rondom ons soms over ‘waarheid’ denkt. Die aanklacht slaat de bodem van onze levensbeschouwing in, en beduidt ook dat wie die wonderlijke verhalen wél onderschrijft, ervan beschuldigd wordt leugens te verspreiden. Zo’n uitspraak vraagt dus om een antwoord.

november 2018


een wereldbeeld met pieken

Die aanklacht is niet zo moeilijk  te weerleggen. Want de kritiek gaat uit van een afgevlakt materialistisch wereldbeeld en in zekere zin volstaat één wonder om aan te tonen dat je het leven niet kan reduceren tot wat de natuurwetten kunnen uitleggen. Wie één Bijbels wonder accepteert, erkent Gods overmacht. Eén mirakel volstaat om de geloofwaardigheid van andere wonderlijke gebeurtenissen naar analogie te ondersteunen. Dat legt uit waarom een overstap van het vlakke wereldbeeld, naar een wereldbeeld met pieken - uitzonderlijke gebeurtenissen waarin Gods hand herkend wordt - niet eens zo moeilijk is. Eens overtuigd van Gods bestaan en van het feit dat Hij zich aan de mens bekend maakt, vraagt de gelovige zich niet elke Bijbelpagina opnieuw af of hetgeen hij leest, wel mogelijk is.

een afgevlakt materialistisch wereldbeeld
een afgevlakt materialistisch wereldbeeld of een wereldbeeld met pieken?

de enige uitleg ...

Bij de meest indrukwekkende pieken rekenen we de verrijzenis van Jezus. Het loont de moeite om eens de veilige cocon van de eigen overtuiging te verlaten en die gebeurtenis kritisch te beschouwen. Anderen hebben dat voor ons gedaan, en daar dikke boeken over geschreven. Want er zijn tal van rationele argumenten ter ondersteuning van de geloofwaardigheid van die unieke onwaarschijnlijke gebeurtenis. De verrijzenis is wellicht de enige uitleg voor de overleving en de groei van het christendom in de toenmalig vijandige setting. De evangeliën bevatten geen fictie, maar een beschrijving van waargebeurde feiten.

veranderen van water in wijn
veranderen van water in wijn

Velen hebben de oversteek gemaakt naar een Bijbels wereldbeeld met wonderlijke pieken. Dat gebeurde als resultaat van een intellectuele zoektocht, een persoonlijke godsontmoeting, een mirakel... En - zoals hiervoor gezegd - één mirakel effent de weg voor vele andere wonderen. Het feit dat Jezus’ geboorte niet het gevolg was van een ongewilde zwangerschap, maar van een bevruchting door Gods Geest, is dan niet moeilijk te verklaren, want volledig in de lijn van Jezus’ goddelijke oorsprong. Net zo min als zijn meesterschap over natuurgeweld en ziekte, het vermenigvuldigen van brood en vis, het veranderen van water in wijn... Neen, het is geen fake news,maar het is God die zich aan de mensheid toont. 

 

telkens weer een understatement!

De Bijbel bevat niet alleen wonderlijke feiten, maar ook wonderlijke uitspraken: woorden die pieken of uitstijgen boven de vele alledaagse woorden, en ook boven de wijze woorden van illustere denkers. Tal van Bijbelse uitspraken zijn zeer ambitieus want zij geven inzicht in de eeuwige Waarheid.  Die woorden betreffen het godsbeeld, de oorsprong en het doel van de geschiedenis, het wezen en de bestemming van de mens, Gods morele normen en Gods oplossing voor het probleem van het kwaad dat inherent is aan de mens... Die Waarheid met een grote W werd van bovenaf gegeven en is objectief en tijdloos - niet aangepast in functie van kleinmenselijke objectieven of dubieuze politieke agenda’s. 

 

Wie overtuigd werd van de juistheid van één buitensporige uitspraak, heeft de knop omgedraaid en kan nu afstemmen op die andere golflengte waarop Jezus’ stem te beluisteren valt. Wanneer Jezus als God (h)erkend wordt, is de weg geëffend voor die ambitieuze uitspraken vermeld in de evangeliën. Die hoog gegrepen woorden zijn dan eigenlijk telkens weer een understatement! 

 

indrukwekkende uitschieters of bovenmatige woorden

onbeantwoorde vragen
onbeantwoorde vragen


De christen lijkt dan op een student die onder de indruk is van de bekwaamheid, de inzichten en de integriteit van een hoogleraar. Is die het vertrouwen waard, dan gaat men af op zijn reputatie. Wat de prof later zegt en doet, wordt misschien niet direct begrepen, maar toch als waar aanvaard. Zo gaat het ook met de christen: hij blijft zitten met onbeantwoorde vragen, maar dat is geen probleem, want hij gelooft zijn Leraar. Gaandeweg wordt telkens weer bevestigd dat dit vertrouwen gewettigd was.

 

Bij de meest indrukwekkende uitschieters - of bovenmatige woorden - rekenen we Jezus’ statement “IK BEN de weg, de waarheid en het leven, niemand kan tot de Vader komen dan door Mij”. Indrukwekkend omwille van zijn alomvattend en exclusief karakter. De Joodse toehoorder heeft hier een streepje voor want hij herkent in ‘IK BEN’, de Godsnaam ‘JAHWEH'. Gecombineerd met de uitspraak “IK BEN de alfa en de omega” wordt waarheid hier gepresenteerd als een aspect dat eigen is aan de universele tijdloze Goddelijke Persoon, die als oorsprong en bestemming alles omkadert. Die Persoon kan zich met recht en reden dé referentie noemen om elke waarheidsclaim te toetsen. 

 

een persoonlijke opinie die niet in vraag gesteld mocht worden

Toetsen is nodig, meer dan ooit! Want ‘post-truth’ werd in 2016 uitgeroepen tot het Britse Woord van het Jaar. ‘Post-truth politics’ heeft betrekking op “een politieke cultuur waarbij politici voornamelijk beroep doen op de emoties van de publieke opinie in plaats van op objectieve feiten. Wat al dan niet de waarheid is, is van secundair belang...” (Wikipedia).

'Ieder zijn waarheid' was de postmoderne voorloper van zo’n cultuur. Want zo werd waarheid gedevalueerd tot een persoonlijke opinie die niet in vraag gesteld mocht worden. 'Post-truth' gaat een stapje verder in de foute richting, want waarheid dreigt afgeschaft te worden. ‘Likes’ en positieve reviews kan je nu voor weinig geld bestellen. Online profielen zijn fictief of ze worden ‘gepimpt’ of te mooi voorgesteld. Dat alles om het publiek te manipuleren en bij te sturen in de gewenste richting - vaak gaat het dan om aanzien, macht en geld.

 

‘gepimpt’ of te mooi voorgesteld
‘gepimpt’ of te mooi voorgesteld

een verhaal met vele pieken

Als christen moet ik mij ver houden van zo’n opportunisme, ook wanneer meer ‘likes’ mij goed zouden uitkomen. Of wanneer ik door een misleidende voorstelling van de feiten - ‘alternative facts’ - geld kan verdienen of mijn verantwoordelijkheid kan ontlopen. Ik kan beter Paulus’ voorbeeld volgen, die de kritiek van de Korintiërs als volgt beantwoordde: 

“Komen al mijn plannen werkelijk voort uit wispelturigheid, zodat ik het ene moment ja zeg, en het andere moment nee? Zo waar God trouw is, wanneer ik ja tegen u zeg bedoel ik ook ja, niet nee. De Zoon van God, Jezus Christus... was immers ook niet iemand die ja zei, en nee bedoelde. Hij belichaamt het ja.” 

 

Wat Paulus in zijn brieven schrijft is geen ‘gepimpt’ review van wat hij meemaakte in zijn leven met God. De Bijbel bevat geen ‘fake news’ of opgeklopte verhalen, maar wel een verhaal met vele pieken: wonderlijke tussenkomsten van een almachtige God in een anders veel te vlakke wereld!

een wereldbeeld met pieken
een wereldbeeld met pieken